Celem niniejszej rozprawy jest przeprowadzenie krytycznej analizy opracowanej przeze mnie koncepcji „przestrzeni strachu”. Poprzez realizację projektu praktycznego i jego omówienie staram się udowodnić, że przestrzeń strachu jest konstrukcję społeczną o głębokim znaczeniu politycznym, umożliwiającą władzom manipulowanie masami. Opierając się na modelu „z wewnątrz na zewnątrz”(inside out) opracowanym przez Sarę Ahmed (Ahmed, 2014: 8), przedstawiam strach jako narzędzie reprodukcji władzy. W tym sensie strach nie powinien być traktowany jako stan psychiczny, a jako praktyka społeczno-kulturowa. Skupiam się na wiec na społecznym aspekcie strachu i sposobie w jaki jest nam on narzucany, twierdząc, że praktyka kulturowa jest źródłem strachu jaki odczuwamy w kontekście społecznym.

Termin „przestrzeń strachu” powstał w rezultacie researchu artystycznego jaki prowadziłam w Londynie od 2017 roku, w czasie kiedy Wielka Brytania przygotowywała się do wystąpienia z Unii Europejskiej. Stając się świadkiem dynamicznych zmian społeczno- kulturowych przyglądam się w jaki sposób kształtowane są mechanizmy społecznego wykluczenia i zastanawiam się nad rolą migrantów we współczesnym społeczeństwie. 

Moja metodologia badawcza łączy podejście teoretyczne ze stworzonym przeze mnie wideo- performancem „Kryształ masy”. W projekcie główną bohaterką jest żołnierka ubrana w mundur Wojska Polskiego, która na rolkach podąża wzdłuż pierwszej, historycznej granicy Londinium, wyznaczonej przez, nieistniejący już, Mur Rzymski. Nawiązując do koncepcji „kryształów masy”Eliasa Canettiego (Canetti, 1978), postać samotnej żołnierki na rolkach staje się ucieleśnieniem potencjału do inicjowania zmiany kształtu rzeczywistości i odwrócenia znaczeń, który nosi w sobie każda jednostka. 

Przechwycone na potrzeby projektu elementy kultury skaterskiej stają się narzędziem do przeprowadzenia rozważań na temat wykluczenia. Odwołam się do teoretyków kultury skaterskiej, takich jak Francisco Vivoni, Iain Borden, Don Mitchell, Christian Peters, którzy omawiają problemy związane z regulacją dostępu do przestrzeni publicznej (Butz i Peters, 2018). Wyjaśnię również znaczenie fenomenologicznego rozumienia przestrzeni miejskiej zgodnie z koncepcją topofilii przedstawionej przez Yi-Fu Tuana (Tuan, 1974). 

Praca ta, zainspirowana niepewnością wynikającą z panującej sytuacji politycznej, może być również postrzegana jako sposób na badanie płynnej pozycji „obcego” w społeczeństwie. Opierając się na teorii Sary Ahmed5, przestawię strach jako narzędzie służące do reprodukcji władzy; emocję, które nie należy do nas, a ma charakter społeczny i jest w nas wywoływana. Powołam się również na teorię upolitycznienia strachu Ruth Wodak (Wodak, 2015). 

W rozprawie tej będę chciała wykazać, że świadomość kontekstu przestrzennego i szeroko rozumianego problemu pamięci, mają istotne znaczenie dla kształtowania obecnych tendencji społecznych, a ich zrozumienie wpływać może na redukcję strachu we współczesnym społeczeństwie. 

Ahmed, S. (2014). The Cultural Politics of Emotion, Edinburgh: University Press.
Butz, K., Peters C. (2018) ed., Skateboard Studies, London: Koenig Books.
Canetti, E. (1978), Crowds and Power, New York: Continuum.

Tuan, Y. F. (1974), Topophilia. The Study of Environmental Perception, Attitudes, and Values, New Jersey: Prentice- Hall, Inc., Englewood Cliffs.
Wodak R. (2015), The Politics of Fear, Los Angeles: Sage. 

PEŁNA WERSJA TUTAJ